مجله الكترونيكي روابط بین الملل E-International Relations از سال 2007 توسط دانشكده اقتصاد لندن راهاندازي شده و مقالات معتبري را در رابطه با روابط بينالملل و سياست بينالملل منتشر ميكند. این پایگاه، در تعدادي از كتابها و مقالات خود به بررسي فرهنگ عامه و رابطه آن با سياستهاي جهاني پرداخته است. هم چنین به تازگي كتابي را نيز با موضوع سياست و فرهنگ عامه منتشر كرده است(Popular Culture and World Politics: Theories, Methods, Pedagogies) كه حاوي مجموعه مقالاتي در اين رابطه ميباشد. اين كتاب كه فرهنگ عامه و سیاستهای جهانی نام دارد گرد آورندهی نگرشهای متفاوتی از جانب اندیشمندان مهم و کلیدی است که در حیطه فرهنگ عامه و سیاستهای بینالمللی مشغول فعالیت هستند.
این کتاب، با ملاحظاتی پایهای در مورد بحث فرهنگ عامه در سیاست جهانی آغاز میشود. در ادامه، به منابع مختلف فرهنگ عامه و سیاست جهانی (در کنار روشهایی که برای مطالعه این دو مورد استفاده قرار میگیرند)، نظر افکنده میشود. نتایجی بر مبنای تشریح مطالب، در ارتباط با قرار دادن مفهوم فرهنگ عامه به بحث و بررسی ارائه شده است. همچنین به جمع آوری آراء در مورد ژئوپولتیک (مطالعه نفوذ عوامل فيزيكي هم چون جغرافيا، علم اقتصاد و آمار، در مشي سياسي و سياستخارجي كشور)، هویتهای سیاسی، موضوع "مبارزه با تروریسم" و مراودات سیاسی پرداخته شده است. این جمعآوری اطلاعات بر پایه منابعی همچون فیلمها، بازیهای رایانهای، هنر و موسیقی ترسیم شدهاند. در نهایت، این مجموعه، پژوهشهایی نو و بدیع را در زمینه فرهنگ عامه و سیاستهای جهانی؛ مهیا ساخته است. اين كتاب مقالاتي با عناوين زير را شامل ميشود:
-چگونه فرهنگ عامه با سياستهاي جهاني مرتبط ميشود؟ نویسندگان: (Jutta Weldes and Christina Rowley)
-فرهنگ عامه و هویت سیاسی: نویسندگان: (Constance Duncombe and Roland Bleiker)
-درباره آمریکای کدخدا و "به عمل در آوردن" فرهنگ عامه در علوم اجتماعی. نویسنده: (Jason Dittmer)
-ژئوپولتیک عامه و جنگ با تروریسم. نویسنده: (Klaus Dodds)
-سیاستهاي پنهان نظامیگری و فرهنگ مردمپسند به عنوان ارتباطات سیاسی. نویسنده: (Linda Åhäll)
-جهانهای خود ساخته ما در داستانهای علمی تخیلی و روابط بینالمللی. نویسندگان: (Nicholas J. Kiersey and Iver B. Neumann).
-فیلم و سیاستهای جهانی. نویسنده: (Michael J. Shapiro)
-بازیهای رایانهای و روابط بینالمللی؛ بازی کردن و روشها. نویسنده: (Nick Robinson).
-بازیهای رایانهای نظامی، ژئوپلتیک و روشها. نویسنده: (Daniel Bos).
-اختلاط رنگها، یک روش الهام گرفته از هنر برای مطالعه استفاده از خنده و تمسخر در سیاستهای جهانی. نویسنده: (Saara Särmä).
-مطالعه سیاستهای جهانی چگونه است؟ نویسندگان: (Matt Davies and M.I. Franklin).
-امپراطوری خیالها؛ استفاده از داستانهای علمی – تخیلی برای صحبت درباره ژئوپولتیک (جغرافیای سیاسی). نویسنده: (Robert A. Saunders).
-چالشهای پیش رو در آموزش دادن فرهنگ عامه و سیاستهای جهانی. نویسنده: (Kyle Grayson).
-تعلیم و تربیت و فرهنگ مردمپسند، فرهنگ مردم پسند به عنوان یک ابزار آموزش و تمرین ارزیابی. نویسنده: (William Clapton).
اطلاع رسانی عمومی درباره امنیت ملی رسمی آمریکا از طریق
سرگرمی!
در يكي از مقالات اين پايگاه كه به موضوع فرهنگ عامه پرداخته است، به اين موضوع اشاره شده كه امروزه با نگاهی سریع و کلی به پربینندهترین سریالهای تلویزیونی آمریکا که در رابطه با موضوع امنیت ملی و سازمانهای مرتبط با آن در کشور آمریکا تولید شدهاند، غیر ممکن است که حوادث یازدهم سپتامبر سال 2001 و عبارت "مبارزه با تروریسم" به ذهن افراد خطور نکند. عبارتی که پس از اين حادثه، همواره مورد توجه محافل مختلف در کشور ایالات متحده آمریکا بوده و به سرعت در صدر توجه تهیهکنندگان و سازندگان مجموعههای مختلف تلویزیونی این کشور قرار گرفته است.
نمونههای مختلفی از این مجموعههای تلویزیونی را میتوان مثال زد که از سال 2001 تا 2013 از شبکههای مختلف تلویزیونی پخش شدهاند. بهعنوان نمونه ميتوان به مجموعههاي تلویزیونی 24 که از شبکه تلویزیونی فاکس پخش شده است (24, Fox, 2001-2010)، مجموعه یگان (The Unit, CBS, 2006-2009)، مجموعه سوژه (Person of Interest, CBS, 2011) و مجموعه هوملند (Homeland, Showtime, 2011) و نهایتا سریال پل (The Bridge, FX, 2013) که از سال 2013 شروع به پخش کرده است، اشاره كرد. وجه مشترک تمامی سریالهای یاد شده، مشحون بودن از مفاهیمی همچون: پایگاههای تروریستها، سیاستهای پیشدستانه، توطئه، خیانت و دسیسههای مختلف و نهایتا تدابیر امنیتی پیشبینی شده برای حفظ امنيت عمومي مردم آمریکاست. این مجموعههای تلویزیونی میتواند موجب چشمپوشی عموم مردم آمریکا (و یا بینندگان غیرآمریکایی) نسبت به جنایات مختلفی که توسط نیروهای آمریکایی در نقاط مختلف انجام گرفته، شود. جنایاتی همچون، غرق مصنوعی، شکنجههای سخت و ... .
اين مقاله چنين ادامه ميدهد كه اگرچه داستانهایی که بر مرکب این فرهنگ عامهپسند، سوار میشوند، ممكن است در ظاهر انتقادهایی را در مورد سیاستها و خط مشیهای کنونی دولت آمريكا بههمراه داشته باشند، اما در عمل، بازنماییهای جداگانه و در ظاهر متفاوتی را از همان حادثه 11 سپتامبر و آنچه که برای جامعه آمریکا پس از این حادثه تدارک دیده شدهاند، نشان ميدهند. مسئولان امنیت ملی دولتی آمریکا همواره معتقدند که باید در مورد موارد غیرقابل پیشبینی نیز فکر و برنامهریزی کرد. به عبارت دیگر، همواره باید بدترین سناریوها را در نظر گرفت. در عمل، فرهنگ عامه، یک زمینه مناسب و ایدهآل برای مطالعه نمایش سناریوهای مختلف امنیت ملی و سیاستهای دولتی در بحث امنیت ملی آمریکا است.
آن چه در اين مقاله آمده است به خوبي نشان ميدهد كه در اين سريالها اگرچه انتقادهايي جزئي به سياست داخلي آمريكا وارد ميشود، با اين وجود تمامي آنها متاثر از موضوع حادثه يازده سپتامبر و تروريسم بوده كه به آن در اشكال متفاوتي اشاره شده و تدابير امنيتي آمريكا براي حفظ امنيت مردم و لزوم چنین سیاستها و تدابیری، بيان ميشود. تكرار اين موضوع در سريالهاي مختلف نهايتا به بازتوليد اين سياست در فرهنگ عامه منجر خواهد شد.
در بخشي از نتايج اين مقاله نيز به اين نكته اشاره شده است كه فرهنگ عامه و مطالعه آن به عنوان یک روش خاص برای تئوریزه کردن سیاستهای جهانی مطرح است که نتیجه این نگرش، برآمدن دیدگاههای ویژه و متفاوتی به روابط بینالملل خواهد یود.
روابط بینالملل، برساخت واقعيت و فرهنگ عامه
مطالعات مختلفی که در رابطه با فرهنگ عامه صورت گرفته است، نشان مي دهد که سینما و تلویزیون، از جمله پرطرفدارترین رسانههایی هستند که دسترسی عمومی قابل ملاحظهای را در اختیار دارند. اگرچه اکنون ابزارهای مختلف الکترونیکی مانند گوشیهای هوشمند نیز در کنار آنها قرار دارند اما به طور کلی، همچنان میتوان از آنها به عنوان ابزاری قدرتمند نام برد که میتوان از آنها برای اهداف امنیت ملی استفاده کرد. ابزاری که موجب میشود تا مخاطب، به تدریج، مرز میان واقعیت و یا برساختی از واقعیت را کمرنگتر ببیند.
فرهنگ عامه، به عنوان یک روش ویژه برای تئوریزه کردن سیاستهای جهانی، موجب ظهور و بروز بینشهای مختلفی در مورد روابط بینالمللی خواهد شد. در این صورت، میتوان به عمق این موضوع پی برد که موضوع پیچیدهای همچون سرگرمیهای مرتبط با امنیت ملی، خیلی بیشتر از آنچه به نظر میآید، موضوعاتی برای بررسی و مطالعه بیشتر دارد!
به عنوان مثال ميتوان به
سریال تلویزیونی "سوژه"
اشاره كرد. در اين سريال، يك ماشين تمامي رفتارهای افراد را زیر نظر داشته و
ميتواند به صورت هوشمند، اطلاعاتی را در اختیار دولت آمریکا قرار بدهد تا
از حملات
احتمالی تروریستی جلوگیری شود! این ماشین به همه دوربینهای سطح شهر،
جادهها و
... دسترسی داشته و تمام رفتارهای افراد را تحلیل میکند!
از سوی دیگر، به تازگی و در سال 2013 (June 2013) ادوارد اسنودن، از یک پروژه (پروژه پایش و مراقبت) از طرف سازمان NSA پرده برداشته که PRISM نام دارد و اطلاعات مردم و حریم خصوصی آنها را بدون اجازه گرفتن از آنها مورد استفاده قرار داده است!
منظور از برساخت واقعيت آن است كه امري غيرواقعي، چنان جلوه داده شود كه گويا واقعيت است. بنابراين ميتوان گفت كه يكي از اهداف اصلي اين سريال آمادهسازی افکار عمومی و برساخت اين واقعيت است كه جمعآوري اطلاعات شخصي شما توسط دولت، به سود شما بوده و بهخاطر حفظ امنيت شما انجام ميپذيرد! اين در حالي است كه چنين برساختي از واقعيت و بازتوليد آن در فرهنگ عامه، در عمل، توجيه كننده سیاستها و عملکرد دولت آمریکا خواهد بود.
برای دانلود کتاب روی تصویر کلیک کنید
فرهنگ عامه و سیاستهای جهانی: نظریهها، روشها و راهکارهای آموزش.
رشته تحصیلی سیاست جهانی و فرهنگ عامه
فرهنگ عامه (Popular Culture)، به آداب و رسوم، سرگرميها و هر آن چه به زندگي عموم مردم مرتبط است، اطلاق ميشود. یکی از سوالاتی که در رابطه با فرهنگ عامه مردم، همواره مورد توجه بوده اين است كه آيا فرهنگ عامه از درون جامعه شكل مي گيرد يا نظام سياسي آن را تحت تاثیر قرار داده و شكل ميدهد؟ این سوال و سوالات مشابه آن در ارتباط با فرهنگ عامه و تمایل هر چه بیشتر به تاثیرگذاری بر آن، موجب آن شده است كه جوامع غربي، مطالعه در خصوص این موضوع را در دستور كار خود قرار داده تا از نتايج آن در سیاستگذاریهای خود استفاده كنند.
در همین راستا؛ یک رشته تحصیلی با محوریت موضوع فرهنگ عامه، شکل گرفته است. در تعریف این رشته تحصیلی آمده است که به مطالعه و بررسی تغییرات روابط بینالمللی در چهارچوب سیاستهایی که فرهنگ عامه را شکل میدهند و متقابلا تحت تاثیر آن شکل میپذیرند، میپردازد. تمرکز محتوای این دروس بر نظریههای کلیدی و اصول اساسی در عرصهی سیاستهای جهانی قرار دارد که به نوبهی خود ارتباط مستقیمی نیز با انواع رسانههای سنتی و مدرن دارند.
دانش آموختگان این رشته تحصیلی، برای در اختیار گرفتن شغلهایی در سازمانهای دولتی، شرکتهای تجاری مختلف و حیطههای مختلف دیگری که یک دانش تخصصی و درک صحیح از سیاستهای کنونی در جهان و ارتباط آن با مباحث فرهنگ عامه را میطلبد؛ آماده شده و در مشاغلی همچون مشاور ارتباطات عمومی و مدیر رسانهای بهکار گرفته میشوند.
دانشگاه نیوکسل انگلستان،
محورهای اصلی این رشتهی تحصیلی را بر پایههای زیر استوار میداند:
1. چگونگی بازتاب و یا بازتولید سیاستهای جهانی در فرهنگ عامه.
2.چگونگی تاثیر سیاستهای مبتنی بر فرهنگ عامه بر پویایی و تغيير سیاستهای جهانی.
3. خط مشیها و روشها در علوم اجتماعی و مطالعات فرهنگی.
آنچه در معرفی این رشته تحصیلی آمده است به خوبی تاثیر متقابل فرهنگ عامه و سیاست را نشان میدهد. تاثیر فرهنگ عامه بر سیاستهای جهانی را نمیتوان انکار کرد و به همین دلیل است که سیاستگذاران در برنامهریزیهای خود به دنبال همراه کردن مردم با سیاستهایشان هستند و از همین رو رهبر انقلاب، افکار عمومی مردم آمریکا برای سیاستمداران آن را به شیشه حیات، تشبیه نموده است. بنابراین با توجه به اهمیت فرهنگ عامه و افکار عمومی در سیاست، چنین به نظر میرسد که حاصل نهایی و خروجی این دانش تخصصی برای دانش آموختگان آن، پی بردن به روشها و رویکردهایی باشد که با استفاده از آن میتوان سیاستهای مطلوب خود را در فرهنگ عامه بازتاب داد و از این طریق آنها را بازتولید کرد. بدین معنا که سیاستهای مورد نظر در فرهنگ مردم منعکس گردد و جزیی از باورهایشان شود.
همان طور که در معرفی این رشته تحصیلی بیان شد، رسانهها یکی
از کانونهای اصلی توجه در مطالعات فرهنگ عامه به شمار میروند. چرا که استفاده از
رسانهها در تولید آنچه که از آن تحت عنوان فرهنگ مردم پسند (Pop Culture) یاد میشود،
میتواند نفش بسزایی را در انعکاس و بازتاب سیاست در فرهنگ عامه و تغییر آن به
شکل مطلوب سیاستمداران، ایفا کند. به همين دليل است كه امروزه بسياري از توليدات
رسانهاي، به دنبال تاثيرگذاري بر افكار عمومي، فرهنگ و سبك زندگي عامه مردم، آنها
را هدف قرار داده و تغيير افكارعمومي و فرهنگ مردم با استفاده از انواع سرگرمي،
مورد توجه سياستمداران و سرمايهداران قرار گرفته است. رسانهها نوع خاصی از
لباس پوشیدن، غذا خوردن، سبک زندگی و حتی چگونگی فکر کردن را ترویج کرده و در
نتیجه فرهنگ خاصی را برای مردم تعیین میکنند. مطالعات نشان داده است که تودههای
مردم تحت تاثیر رسانهها هستند و رسانهها میتوانند ارزشها و باورهای آنان را
تغییر دهند.
این سیستمها، دستگاههای عظیم تبلیغاتی در اختیارشان است و تمام زندگی مردم را محاصره کردهاند. اصلاً کارگر و کارمند و کاسب وقت ندارد بیرون آن گنبد گردندهای که اینها در وسطش گیر کردهاند، ببیند و دربارهی آن فکر کند؛ هرچه آنها میگویند، همان را میفهمد. امروز در کشورهای غربی، در امریکا و در کشورهای علی الظاهر دمکراتیک اینطوری است. تبلیغات انبوه، مثل سیل روی ذهنهای مردم میریزد و اصلا مجال نیست که مردم بفهمند. اگر شما توانستید منفذی پیدا کنید، آنوقت میبینید که آن دمکراسی و آن آزادیای هم که آنها میگویند، فوراً عوض میشود!
بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار با کارگزاران نظام
23/05/1370