(بسم الله الرحمن الرحیم)
نبرد برای تصاحب ظروف و اشیای
جادویی (Fate/Zero) که قدرت های نهفته ای در خود دارند، میوه هایی با خاصیت
های عجیب و غریب (One Piece) که می توانند توانایی های بشر فانی را تا حد
بسیار زیادی گسترش داده و او را از محدودیت های موجود خارج کنند، سلاح های
مرگبار افسانه ای (Akame Slashes!) و (The Seven Deadly Sins) که قابلیت
کشتن لشکری را به یک فرد می دهند و داستان هایی از این دست، یکی از رایج
ترین سوژه های انیمه ها و بازی های رایانه ای ژاپنی به شمار می روند.
حالا سوال مهم این است که آیا
واقعاً چنین ظروف و سلاح های جادویی، وجود خارجی دارند و اصلاً سر منشاء
پیدایش چنین باورهایی به کجا بازمی گردد؟ برای پاسخ به این سوال، ابتدا
لازم است تا کمی در تاریخ جستجو کنیم و برگه های آن را ورق بزنیم:
در طبقه بندی علوم دوره اسلامی،
"علم الحیل"به عنوان یکی از شاخه های علم تعالیم یا ریاضی شناخته می شده
است. این علم را که می توان معادل مهندسی مکانیک دانست، شامل شاخه های
مختلفی چون جرثقال ها (بلند کردن اجسام سنگین با نیروی اندک)، بنکامات ها
(انواع ساعت ها)، انباط المیاه (انتقال آب از مجاری و چاه ها به سمت بالا)،
آلات الحروب (دستگاه ها و ادوات جنگی)، الاوانی العجیبه (ظروف جادویی و
حیرت آور) و... بوده است.
شاخه ظروف جادویی علم الحیل، در
سه کتاب مهم باقیمانده در این زمینه، جایگاه ویژه ای دارد. قسمت اعظم کتاب
الحیل بنی موسی بن شاکر خراسانی (قرن 3ق)، اولین اثر در زمینه مکانیک دوره
اسلامی، به طراحی اینگونه ظروف اختصاص دارد.
ابوالعز جزری (د.602ق/
1205م) نیز دو فصل از کتاب خود، "الجامع بین العلم"و "العمل النافع فی
صناعه الحیل"، را به طراحی آن ها اختصاص داده است.
در باب پنجم کتاب
"الطرق السنیه فی الآلات الروحانیه"تألیف تقی الدین راصد (د.993ق/1585م)
نیز به نمونه هایی از این ظروف برمی خوریم. این ظروف که با استفاده از
اختلاف فشار آب و هوا کار می کنند، با داشتن ظاهری ساده، قابلیت های جادویی
داشته که غالباً برای تفنن و سرگرمی در مجالس بزرگان به کار می رفته اند.
یک نمونه از ظروف جادویی، مشربه ای است که توسط جزری طراحی شده است.
این
ظرف، مخصوص مجالس شرابخواری بوده و برای ایجاد سرگرمی و خنده در این مجالس
استفاده می شده است. این ظرف را خادم در وسط مجلس می گذاشته و از قسمت
بالایی در آن شراب می ریخته است. در حین ریختن شراب به داخل این ظرف و تا
زمانی که ظرف کاملاً پر نشده، از ظرف مذکور صدای سوتی شنیده می شود و مجسمه
پرنده بالای آن شروع به چرخیدن می کند. با پر شدن ظرف، صدای سوت قطع شده و
پرنده از حرکت باز می ایستد. حال نوک پرنده به سمت هر کسی که باشد، وی می
بایست ظرف را برداشته و تمام شراب داخل آن را سر بکشد. چنانچه فرد نتواند
تمام شراب داخل ظرف را بخورد، صدای پرنده آبروی او را می برد و ناتوانی او
در نوشیدن شراب را جار می زند و احتمالاً اسباب خنده حاضران را فراهم می
کند.
علم الحیل را علم تدابير و حيله هاي رياضي و طبيعي نيز دانسته اند
كه با آن ها مي توان اموري غريب را (مانند كشيدن يا بالا بردن بارهاي سنگين
با نيرويي كوچك) پديد آورد. اين تعريف شامل "حيل طبيعي" (مانند آلودن دست
به موادي كه مانع سوختن آن باشد) نيز بوده است. اما به ويژه، علم حيل، ناظر
به مكانيك عملي است، كه مشتمل بر جرثقال و تعبية ظروف عجيبه و امثال آن
هاست.
ظاهراً عدم اطلاع دقیق از ماهیت
علم الحیل، مخفی بودن نحوه بکارگیری آن در ابعاد مختلف و مالکیت آن ها در
دستان برخی افراد خاص و محدود (دانشمندان یا به تصور و تعبیر عامه،
جادوگران)، پادشاهان، افرادی با طبقه اجتماعی ویژه و... و آمیخته شدن آن ها
با برخی افسانه ها، موجب شده تا در باور عوام این اشیاء از جایگاه ویژه ای
برخوردار شوند و امور ماورایی زیادی به آن ها نسبت داده شود (البته برخی
از قدرت های این اشیاء را می توان مربوط به صاحبان آن ها و باور به قدرت
های ذاتی این افراد دانست که در ادامه به آن ها نیز اشاره ای خواهد شد.)
از
این رو، با جستجو در تاریخ فرهنگ های مختلف، می توان تعداد زیادی از وسایل
و ابزار و سلاح را یافت که در باور عامه به واسطه قدرت های فرابشری صاحبان
خود، آن ها نیز تحت تأثیر قرار گرفته و دارای قدرت های جادویی شده اند.
گاهی
این ابزار شکل و شمایل خاصی ندارند و از وسایل مشابه خود نیز ساده تر
هستند و گاهی شکل و شمایل های عجیب و غریبی دارند، اما چیزی که در نهایت آن
ها را حائز اهمیت می کند، قدرت جادویی نهفته در آن ها است که می تواند
برتری های قابل ملاحظه ای برای کاربرانشان به ارمغان آورد. حال صاحبان این
اشیاء، ظروف و یا سلاح دلاورانی بی مانند باشند یا ابزارسازانی بی بدیل و
یا افرادی مقدس و روحانی، فرق چندانی ندارد و انتقال قدرت آن ها به
صاحبانشان حتمی است. از همین رو، تنوع این اشیاء نیز بسیار زیاد است و
زیرگروه های متنوعی را شامل می شوند.
دسته ای از این اشیاء مقدس، به
پادشاهان تعلق دارند و در واقع هدایای ویژه ای هستند که جادوگران به آن ها
هدیه داده اند و با کمک این اشیاء می توان کارهای عجیب و دور از ذهنی را
انجام داد. البته گاهی قدرت و شوکت پادشاه را عامل اینگونه رفتار اشیاء می
دانستند، از این رو، این مدل اشیاء نیز در زیرگروه اول قرار می گیرند.
گروه دیگر، اشیائی هستند که با
آن ها فرد مقدسی به قتل رسیده و از این رو تمام قدرت های وی در آن آلت
قتاله جمع شده اند. به عنوان نمونه، می توان به افسانه نیزه مقدس، سلاحی که
گفته می شود با آن قلب حضرت مسیح در بالای صلیب شکافته شد!! اشاره کرد.
طبق باور عامه، دارنده این نیزه می تواند در همه جنگ ها فاتح بی چون و چرا
باشد. جالب است که گفته شده حتی هیتلر هم به چنین افسانه ای باور کامل
داشته و به شدت در جستجوی این سلاح بوده است. البته همیشه آلت قتاله سلاح
گرم یا سرد نیست و گاهی در این گروه، اشیایی مانند کاسه حاوی سم، طناب دار
و... نیز جای می گیرند.
رتبه بعدی را می توان به سلاح
هایی که در آن ها بخشی از یک شیء مقدس کار گذاشته شده، اختصاص داد. مثلاً
سپری که در آن بخشی از یک آینه مقدس استفاده شده و به همین دلیل دارای قدرت
های بسیار ویژه است. در این نوع داستان ها، معمولاً یک شیء مقدس در اثر
اتفاقی به چندین تکه تقسیم شده و با هر بخش آن سلاح ویژه ای به وجود آمده
است. در نهایت، جمع آوری تمام قطعات در کنار یکدیگر و بازسازی شیء مقدس،
موجب تکمیل قدرت اصلی آن خواهد شد. این مدل اشیاء در انیمه ها و بازی های
رایانه ای، فراوانی بسیار دارند و یکی از شناخته شده ترین ابزار مقدس به
شمار می روند.
در این بین، گونه ای از اشیاء
مقدس نیز وجود دارند که مستقیم از بهشت وارد دنیای انسان ها شده اند و
دارای قدرت های فرابشری هستند. این اشیاء که بیشتر از نوع سلاح هستند، به
عنوان ابزاری برای برقراری عدالت به زمین فرستاده می شوند و در اختیار
قهرمانان صالح قرار می گیرند. البته همواره زمینه سوء استفاده از این سلاح
ها وجود دارد و همین امر موجب خلق داستان های بسیار زیادی در این باب شده
است.
اما در این بین، عجیب ترین نوع
اشیاء مقدس، سلاح های زنده و جاندار هستند. این گونه از سلاح های مقدس
معمولاً دارای حیات و ماهیت وجودی مستقل هستند. برخی از آن ها تکلم می
کنند، تصمیم می گیرند، تغذیه می کنند و مهم تر اینکه اکثر آن ها دارای
اراده مستقل و آزاد هستند! برخی از این گونه سلاح ها می توانند ماهیتی
دوگانه از خود بروز دهند، مثلاً در عین حال که جزو اشیاء مقدس محسوب می
شوند، با قرار گرفتن در دستان افراد شرور، ماهیت پلیدی از خود به نمایش
بگذارند.
به هر حال، واقعیت ماجرای اشیاء مقدس هر چه که هست، یکی از
مهمترین و پر کاربردترین موضوعات مورد بحث در تولیدات رسانه ای محسوب می
شود که هر چند وقت یکبار به بهانه های مختلف، اثری درباره آن ها تولید و
روانه بازار می گردد. از این رو توجه و دسته بندی این گونه موضوعات می
تواند در تشخیص، تحلیل و حتی تولید محصولات داخلی بسیار راهگشا و پرکاربرد
باشد.
↧